Cacar air atau lebih dikenali dengan nama dalam bahasa Inggeris “chickenpox” merupakan antara jangkitan yang merisaukan ibu bapa sekiranya menjangkiti anak-anak kecil.

Perkara ini bukan sahaja disebabkan oleh rasa kurang selesa dan sakit yang akan dialami oleh kanak-kanak, malahan yang lebih membimbangkan adalah risiko penularan jangkitan cacar air daripada kanak-kanak yang mengalaminya. Oleh itu, pengetahuan tentang pengesanan awal, pengurusan pesakit dan rawatan yang berkesan perlu diambil berat khususnya oleh golongan ibu bapa.
 

Cacar air dan virus varicella zoster

Cacar air disebabkan oleh jangkitan kali pertama virus varicella zoster kepada manusia yang berisiko. Kebiasaannya, golongan pada peringkat usia kanak-kanak, remaja dan awal dewasa lebih mudah mendapat cacar air daripada jangkitan tersebut. Virus varicella zoster boleh menjangkit melalui sama ada sentuhan secara langsung kepada lepuh air (blister) yang telah pecah ataupun melalui cecair pernafasan.

Selepas jangkitan pertama, virus varicella zoster akan berubah menjadi tidak aktif atau pendam dalam sistem saraf hos yang dijangkiti. Ia boleh menjadi aktif semula bertahun-tahun selepas itu dan menyebabkan sejenis jangkitan lain iaitu kayap (herpes zoster), terutamanya pada usia lebih dewasa.

Simptom biasa cacar air adalah ruam pada tubuh. Satu hingga dua hari sebelum ruam pada tubuh muncul, individu yang mengalami cacar air akan mula berasa lemah badan, sakit kepala, kurang selera makan dan demam.

Ruam akan muncul di sekitar muka, dada dan belakang tubuh pada awal jangkitan. Ia juga boleh merebak ke seluruh tubuh termasuk di dalam mulut, kelopak mata dan kawasan sulit individu yang dijangkiti. Ruam akan berubah menjadi blister berisi cecair yang menyebabkan rasa gatal. Blister ini akan pecah dan akhirnya mengering. Kebiasaannya, tempoh seminggu diperlukan untuk semua blister menjadi kering.

Dalam beberapa kes yang jarang-jarang berlaku, virus varicella zoster juga boleh menyebabkan komplikasi kepada organ-organ tertentu, seperti keradangan hati (hepatitis), keradangan peparu (pneumonitis) dan keradangan pada selaput otak (encephalitis). Keadaan-keadaan ini boleh mengancam nyawa individu yang dijangkiti.
       

Rawatan bagi cacar air

Cacar air kebiasaannya akan sembuh dengan sendirinya. Walau bagaimanapun, simptom-simptom tertentu boleh dirawat dengan menggunakan ubat-ubatan am yang boleh dibeli sendiri (over the counter medicines) atau sesetengah ubat-ubatan yang memerlukan nasihat daripada doktor atau ahli farmasi.

1. Ubat demam

Individu yang mendapat cacar air biasanya mula mengalami demam lebih awal daripada simptom-simptom lain. Suhu badan yang tinggi boleh dikurangkan dengan menggunakan ubat demam, contohnya Paracetamol.

2. Ubat ruam

Ruam dan blister yang muncul pada tubuh akan menyebabkan rasa kurang selesa dan kegatalan. Bagi mengurangkan keadaan ini, produk topikal yang mengandungi calamine boleh digunakan. Losen calamine dapat memberikan kesan penyejukan kepada kulit dan menghilangkan sedikit rasa gatal dan kurang selesa.

3. Ubat tahan gatal

Selain menggunakan produk topikal, ubat tahan gatal daripada kumpulan antihistamin dalam sediaan biji atau sirap juga mungkin digunakan. Walau bagaimanapun, pesakit hendaklah mendapatkan nasihat daripada doktor atau ahli farmasi sebelum menggunakan produk antihistamin. Terdapat antihistamin yang boleh menyebabkan kesan mengantuk dan sesetengah antihistamin yang tidak sesuai untuk kanak-kanak di bawah umur dua tahun.

4. Ubat antiviral

Cacar air kebiasaannya tidak membahayakan dan hanya memerlukan rawatan secara simptomatik. Walau bagaimanapun, dalam sesetengah keadaan, ubat antiviral diperlukan bagi mengurangkan keterukan jangkitan yang dialami dan mengurangkan risiko berlakunya komplikasi. Antara kumpulan yang perlu dipertimbangkan untuk dimulakan dengan terapi antiviral adalah seperti individu yang menghidap penyakit paru-paru atau kulit yang kronik, segolongan wanita mengandung dan mereka yang menjalani terapi steroid.

Antiviral yang paling kerap digunakan untuk rawatan cacar air ialah Acyclovir. Ia merupakan ubat terkawal yang hanya boleh dimulakan oleh doktor. Tablet Acyclovir perlu diambil dengan kekerapan yang ditetapkan manakala sediaan suntikan Acyclovir perlu dimulakan bagi pesakit yang lebih serius di dalam wad.
 

Pengurusan individu yang mengalami cacar air

Selain rawatan simptomatik dan antiviral, panduan berikut boleh diamalkan dalam pengurusan individu yang mengalami cacar air:

1. Elakkan menggaru tubuh badan yang gatal dengan tangan. Pastikan kuku jari anak-anak dipendekkan atau memakai sarung tangan bagi mengelakkan kesan garuan pada kawasan ruam dan blister.
2. Pakai pakaian yang longgar dan mempunyai pengudaraan yang baik. Haba dan perpeluhan menambah rasa kurang selesa dan kegatalan.
3. Pastikan pesakit minum air yang secukupnya untuk mengelakkan dehidrasi.
4. Cacar air mudah berjangkit. Oleh sebab itu, individu yang dijangkiti hendaklah menjauhkan diri daripada kawasan umum yang menjadi tumpuan orang ramai sehingga keadaan sembuh.

Cacar air secara umumnya merupakan jangkitan yang tidak serius. Rawatan secara simptomatik biasanya sudah mencukupi untuk merawat demam, rasa kurang selesa dan kegatalan. Pengesanan awal serta pemeriksaan dan diagnosis oleh doktor akan memudahkan pengurusan dan rawatan cacar air dengan lebih berkesan. Sekiranya perlu, rawatan dengan antiviral akan dimulakan bagi mengelakkan komplikasi dan mempercepatkan penyembuhan.

Sebarang pertanyaan lanjut berkaitan ubat-ubatan, pesakit atau orang awam boleh menghubungi Pusat Panggilan Farmasi Kebangsaan (National Pharmacy Call Centre-NPCC) melalui talian 1 800-88-6722, Isnin hingga Jumaat, 8 pagi hingga 5 petang.